Δεν έγινε «κάποιος» μέσα από την πολιτική

3 Ιουνίου 1979: Επάνω σε μια τορπιλάκατο του Πολεμικού Ναυτικού ο τότε υπουργός Πολιτισμού Δ. Νιάνιας – δίπλα του ο Α. Μινωτής- διασκορπίζει την τέφρα της Μαρίας Κάλλας στα νερά του Αιγαίου, σύμφωνα με την τελευταία επιθυμία της Ντίβας

Αξιότιμε κ. Διευθυντά,

συμπλήρωσε το σχολιο σας της 21^ης Οκτωβρίου 2015 με έξοχο τρόπο τη σύντομη και λιτή ανακοίνωση του θανάτου του ευπατρίδη Δημήτρη Νιάνια που δημοσιεύθηκε στο φύλλο της Πελοποννήσου της προηγουμένης ημέρας. Ανέδειξε το σχόλιο σας τη σχέση του εκλιπόντος με το εγχείρημα της ΔΗ.ΑΝΑ. του Κωστή Στεφανόπουλου, αλλά και το γεγονός ότι ο Νιάνιας ως φωτισμένος δάσκαλος «υπερβατικών» εδρών του Μετσόβιου Πολυτεχνείου εμπλούτισε με την παρουσία του τη Βουλή των Ελλήνων και και την Ευρωβουλή και κόσμησε τα υπουργικά έδρανα. Ήταν ένας ευπατρίδης της Κεντροδεξιάς ο Νιάνιας. Ευπατρίδης με την κυριολεκτική έννοια του όρου και όχι με την ευφημιστική διάσταση που απεκτησε ο όρος τις τελευταίες δεκαετίες στην «εκΠΑΣΟΚισμένη» Ελλάδα. Καθηγητής της Φιλοσοφίας και της Λογικής και αργότερα της Κοινωνιολογίας και της Ιστορίας των Ιδεών και του Πολιτισμού ήταν καταξιωμένος επιστημονικά και επαγγελματικά και έχαιρε κοινωνικής αναγνωρισης όταν εισήλθε στην πολιτική κονίστρα. Δεν έγινε «κάποιος» μέσα από την πολιτική.

Το σχόλιο σας  «θυμίζει» κάποιες αναφορές της Ελένης Βλάχου σχετικά με την πρώτη μεταπολεμική πολιτική ηγεσία της Δυτικής Γερμανίας, την οποία η δημοσιογράφος-εκδότρια γνώρισε το καλοκαίρι του 1954 ως μέλος της δημοσιογραφικής ομάδας που συνόδευσε τον πρωθυπουργό, στρατάρχη Αλέξανδρο Παπάγο στην επίσημη επίσκεψη του στη Δυτική Γερμανία. Παραφράζοντας τη Βλάχου θα μπορούσε να υποστηριχθεί πως ο Νιάνιας «ήταν ένας άνθρωπος που φορούσε τους τίτλους [υπουργός, βουλευτής, ευρωβουλευτής] με την απλή, αφηρημένη αξιοπρέπεια ενός σοφού καθηγητή που απέκτησε νέα τήβεννο». Όπως όμως εύστοχα επισημάνατε «πάνε αυτά, περάσανε» στον τόπο μας… Τώρα έχουμε τη δικτατορία των φοβικών μετρίων, εάν όχι των σπιθαμιαίων «σπουδαίων» ή των πονηρών ηλιθίων…

Με τιμή

Δρ. Π. Κ. Αλεξόπουλος, Ψυχίατρος

«Πελοπόννησος» της Δευτέρας, 26 Οκτωβρίου 2015

Ξορκίζοντας το σκούριασμα της υπομονής…

 

 

 

 

 

Nα κάνει ο Θεός ποτέ

να μη φυτρώσει

Απάνω στο σίδερο της

υπομονής μας

(και μας το φάει)

Εκείνο το πυρρόχρωμο

χορτάρι της σκουριάς ,

το φοβερό.

 

Ζήσιμος Λορεντζάτος ( 1915-2004), Collectanea

Εκλογικές Προβλέψεις και Λογική εν Ελλάδι

«Για να κάνεις προβλέψεις, θα πρέπει να στηριχθείς στη λογική. Αλλά πολλά από αυτά που γίνονται στον τόπο μας δεν εξηγούνται λογικά»…

Κωνσταντίνος Καραμανλής

Δήλωση κατά την έξοδο του από το εκλογικό τμήμα στο οποίο είχε ασκήσει το εκλογικό δικαίωμα του στις 5.11.1989.

 

 

 

Καλή και γόνιμη εκλογική βραδιά….

Eνηλικίωση…

Τα όσα βίωσε ο Έλληνας πρωθυπουργός στις Βρυξέλλες εχθές και σήμερα ήταν αδιαμφισβήτητα μια πορεία προς το Γολγοθά της σταύρωσης της αυταπάτης, των ωραίων λόγων και του λαϊκισμού. Κουβάλαγε ο πρωθυπουργός στις πλάτες του όχι μονάχα τα δικά του λάθη των τελευταίων μηνών. Κουβάλαγε τα αμαρτήματα των δήθεν σοσιαλιστών του ΠαΣοΚ και των δήθεν φιλελευθέρων της Νέας Δημοκρατίας που από το 2010 πεισματικά αρνήθηκαν να εφαρμόσουν ένα ριζοσπαστικό, μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα για να μην θίξουν την εκλογική πελατεία τους, την ιερή αγελάδα του δημοσίου τομέα και τις «αντικοινωνικές» πανταχού παρούσες συντεχνίες. Βύθισαν έτσι τη χώρα στην ανυποληψία… Ήταν ελπίζω η πορεία του πρωθυπουργού τις τελευταίες ώρες μια επίπονη διαδικασία ενηλικίωσης ενός ανατέλλοντος statesman. Ήταν μήπως και πορεία ενηλικίωσης και ενός λαού; Αμφιβάλλω. Ειδικά όσο συνεχίζουμε στρουθοκαμηλικά να»κάνουμε» πολιτική με το συναίσθημα (υπερηφάνεια, αξιοπρέπεια, ΟΧΙ, ατίμωση, κρυφές ατζέντες, «προφητείες» γεροντάδων, ταπείνωση…), ενώ οι άλλοι γνωρίζουν πως αποτελεσματική για το παρόν και το μέλλον πολιτική γίνεται μόνο με αίμα και σίδερο όχι από τα χρόνια του Μπίσμαρκ, του σιδερένιου γερμανού καγκελάριου, αλλά από την εποχή του «δικού μας» Θουκυδίδη και ακόμα παλαιότερα…

Nαι

Του Δρ. Π. Κ. Αλεξόπουλου, Ψυχιάτρου

Ένα καθήκον του ενεργού και υπεύθυνου πολίτη σύμφωνα με το νομοθέτη Σόλωνα είναι να συντάσσεται με μια από τις αντιμαχόμενες πλευρές, όταν η κοινωνία διχάζεται. Τονίζει ο Σόλων σε ελεύθερη μετάφραση τα παρακάτω: «Όταν η πόλη διαιρείται στα δύο, διχάζεται, όποιος δεν συντάσσεται με μια από τις δυο αντιμαχόμενες  πλευρές δεν πρέπει να τιμάται, δεν πρέπει να αποτελεί τμήμα της πόλης». Τα παραπάνω  έχουν μια συγκλονιστική επικαιρότητα εν όψει του δημοψηφίσματος της Κυριακής.

Ακολουθώντας την επιταγή του Σόλωνα λαμβάνω καθαρή θέση:  Απαντώ  λοιπόν ΝΑΙ!

Ναι για μια πολιτεία στην οποία κυριαρχεί το κράτος δικαίου και όχι οι λογικές της Ψωροκώσταινας που κομματικοποιούν και εργαλειοποιούν το κράτος.

Ναι για μια πατρίδα με σύγχρονες υποδομές!

Ναι για μια πατρίδα της αξιοκρατίας και της ισονομίας, όπως τις απολαμβάνουν οι άλλοι λαοί των ευρωπαϊκών κοινοτήτων!

Ναι σε μια Ελλάδα που σέβεται τις μειονότητες και το διαφορετικό, όπως υπαγορεύει το κεκτημένο των ευρωπαϊκών κοινοτήτων!

Ναι στο μέλλον μιας χώρας που πορεύεται στα μονοπάτια της νεωτερικότητας και του ορθολογισμού!

Ναι στη συμμετοχή μας στο κοινό ευρωπαϊκό οικοδόμημα που ανοίγει δρόμους προόδου και προκοπής σε κάθε Έλληνα!

Ναι στη συμμετοχή μας στη βαθμιαία και επίπονη  εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης, μιας και τα υπερεθνικά περιβάλλοντα όπως η ρωμαϊκή και βυζαντινή αυτοκρατορία «πάνε» μάλλον καλύτερα στους Έλληνες σε σχέση με το εθνικό κράτος…

Η πορεία προς το δημοψήφισμα είναι πορεία στην κόψη του επισφαλούς. Ας μην γίνουμε έρμαια του συναισθηματισμού, του κομματισμού και της ελαφρότητας. Ας ζυγίσουμε τα δεδομένα και ας αποφασίσουμε ορθολογικά και με σύνεση, με γνώμονα το μέλλον.

 

 

Ναι στο μέλλον!

Τα αναμμένα αίματα και το κοινό αύριο

Του Δρ. Π.Κ. Αλεξόπουλου, Ψυχιάτρου

Στον Ανδρέα και τον Τάσο

Το ρήγμα φαίνεται να βαθαίνει. Σχέσεις ψυχραίνονται. Οι κλειστές τράπεζες, ο φόβος του αγνώστου, το δημοψήφισμα και η οικονομική αβεβαιότητα μας έχουν απορροφήσει και απειλούν να λιώσουν στις αυξημένες θερμοκρασίες που έχουν δημιουργήσει σχέσεις και φιλίες χρόνων. Ας προσέξουμε λιγάκι παραπάνω τούτες τις ώρες της έξαψης και του «ηλεκτρισμού». Το δημοψήφισμα διεξάγεται και τελειώνει την Κυριακή. Οι πολίτες, είτε με το ΝΑΙ, είτε με το ΟΧΙ του αποτελέσματος, είναι υποχρεωμένοι από Δευτέρα να πορευθούν μαζί. Ας το έχουμε στο νου μας. Η δημοκρατία έχει κανόνες. Ένας από αυτούς είναι ο σεβασμός της βούλησης της πλειοψηφίας και η γόνιμη εγκόλπωση των όποιων εκλογικών αποτελεσμάτων στις προσωπικές και ατομικές στρατηγικές μας. Για να είμαστε σε θέση να λειτουργήσουμε από την Κυριακή το βράδυ δημοκρατικά, απαιτείται τούτη την ώρα διάκριση, μέτρο και επιμονή στη μετριοπάθεια· άλλωστε ως άνθρωποι έχουμε μόνο μερική εποπτεία του πολύπλοκου περιβάλλοντος μας. Ας το γράψουμε λίγο πιο απλά. Το ΟΧΙ ή το ΝΑΙ  θα το κουβαλάμε όλοι στις πλάτες μας από Δευτέρα. Στα δύσκολα χρόνια που θα πορευόμαστε με το αβάσταχτο βάρος του ΝΑΙ ή του ΟΧΙ στις πλάτες μας μέσα στο λιοπύρι της ένδειας και της ανάγκης, ας μπορούμε τουλάχιστον να απολαμβάνουμε τις σχέσεις μεταξύ μας, την ανθρώπινη αλληλεπίδραση. Η ψυχοσύνθεση του λαού μας  είναι επιρρεπής στα διχαστικά πάθη και τις ακρότητες. Ποιος άλλος λαός βυθίστηκε σε εμφύλιο σπαραγμό μετά τη λαίλαπα του Β’ παγκοσμίου πολέμου; Κανείς, παρότι και σε άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα η Ιταλία, υπήρχε ισχυρό αριστερό παρτιζανικό κίνημα, το οποίο όμως «συμβιβάστηκε» με την πολιτική συμπίεσή του στα πλαίσια των γεωπολιτικών ισορροπιών της εποχής δίχως εμφύλια αναμέτρηση. Ας επιδείξουμε μέτρο και σύνεση. Ας σιωπήσουμε και ας ακολουθήσουμε το δρόμο της μεσότητας, προκειμένου να μη γκρεμίσουμε και άλλες γέφυρες μεταξύ μας… Ας διαφυλάξουμε την ενότητα ως κόρη οφθαλμού!

«Πελοπόννησος», 03 Ιουλίου 2015

Χαμάδα σύνοψης των χαμένων χρόνων…

 

 

 

 

 

 

Η τραγωδία του τόπου μου
Αν εξαιρέσεις βέβαια τους σεισμούς
όλοι οι υπόλοιποι  -ισμοί
μας πούλησαν κατάμουτρα
Καλέ μου λόρδε Βύρωνα,
τσάμπα τη λούστηκες την έξοδο
τσάμπα την άναψες την έξοδο
ο πυρετός σου σήμερα
υπάρχει – δεν υπάρχει στα συγγράμματα
του ’ χουν κοτσάρει κάτι ελεεινά μικρόβια
ενώ ήταν σκέτη λεβεντιά
οχτώ μποφόρ Χριστός
κι ακόμα τόσα

Τότε – χαμένα μες στις καλαμιές
τώρα — χαμένα στα σκυλάδικα

Γιάννης Στίγκας

Χαμάδες στην κόψη του ξυραφιού…

… Ούτως ή άλλως είμαστε σε μια εποχή κατά την οποία όλοι έχουμε γνώμη για όλα, και μάλιστα ανεξάρτητα από το βαθμό γνώσης ενός τομέα. Και αντιλαμβανόμαστε τη δημοκρατία με έναν αλλοιωμένο τρόπο. Δημοκρατία είναι αν έχουν όλες οι ψήφοι την ίδια βαρύτητα. Όχι να έχουν την ίδια βαρύτητα όλες οι γνώμες.

Σε ό,τι αφορά τη δημοκρατική λειτουργία, δε, κάποτε υπήρχαν κανόνες αντιστοιχίσεως και αναλογικότητας. Σήμερα μιλάει ένας πρωθυπουργός και θεωρεί καθένας μας ότι δικαιούται και δύναται να του απευθυνθεί σαν βαρόνος. Να το ελληνικό κατόρθωμα. Δεν είχαμε βαρόνους. Μέχρι που γίναμε όλοι…

Κωνσταντίνος Μάγνης, «Πελοπόννησος», 21 Ιουνίου 2015

.. Δεν λέω ποιός είναι υπεύθυνος. Όταν η μοίρα φτάνει σε τέτοια τραγικότητα δεν ρωτάς για ευθύνες…

Παναγιώτης Κανελλόπουλος

 

Ποια αντιπαλότητα με τη «Δύση» και ποια «υποταγή»;

Του Δρ. Π.Κ. Αλεξόπουλου, Ψυχιάτρου

Αξιότιμε κ. Διευθυντά,

η «Πελοπόννησος» φιλοξένησε στις 30 Μαΐου παρέμβαση του κ. Ανδρέα Μαζαράκη με τίτλο «Υποταγή στη Δύση ή απομόνωση». Η παρέμβαση αυτή προσεγγίζει τη σημερινή σχέση της Ελλάδας με τους Ευρωπαίους εταίρους της μέσα από τα ματογυάλια της κραταιάς αντίληψης πως ο Ελληνισμός εδώ και τουλάχιστον οκτώ αιώνες διώκεται από την «κερδοσκοπική, υπεροπτική και αλαζονική Δύση» στην οποία το έθνος μας αναγκάζεται συχνά να προστρέχει για να λαμβάνει την εκάστοτε «αναγκαία» βοήθεια.

Η συγκεκριμένη αντίληψη στηρίζεται σε δύο παραδοχές που ίσως βρίσκονται σε αναντιστοιχία με σημαντικές παραμέτρους της σύγχρονης ευρωπαϊκής πραγματικότητας. Η πρώτη παραδοχή αφορά τη διαχρονική αντιπαλότητα Ελλάδας και «Δύσης»: Η «Δύση» βρίσκεται σήμερα απέναντι από την Ελλάδα όπως βρισκόταν πάντα  εδώ και τουλάχιστον 800 έτη. Ας αναλογιστούμε όμως σε τι ακριβώς αναφερόμαστε, όταν μιλάμε για «Δύση». Σήμερα «Δύση» είναι για τους περισσότερους η δυτική Ευρώπη που ταυτίζεται με την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Είναι όμως η ΕΕ και η Ελλάδα αντίπαλοι; Είναι η ΕΕ μια ξένη, επεκτατική και ίσως ιμπεριαλιστική δύναμη οικονομικής ή και πολιτικής κατοχής στον ελληνικό ή κυπριακό χώρο, όπως ήταν, για παράδειγμα, κατά περιόδους στο παρελθόν οι Φράγκοι, οι Βενετοί ή οι Γάλλοι και οι Άγγλοι; Φυσικά και όχι. Η ΕΕ συνιστά ένα μεγάλης ιστορικής βαρύτητας εγχείρημα υπέρβασης των εθνικών κρατών, προκειμένου να αποφεύγονται οι πολεμικές συρράξεις. Είναι μια κοινότητα προνομιούχων λαών, μια κοινότητα ευημερίας και ειρήνης. Οι πολίτες της απολαμβάνουν τα αγαθά της ισονομίας, του κράτους δικαίου, της δημοκρατίας, της παιδείας, του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ελεύθερης διακίνησης ανθρώπων και αγαθών, την ελευθερία. Σε αυτή την κοινότητα λαών η Ελλάδα συμμετέχει οικειοθελώς απολαμβάνοντας εδώ και δεκαετίες τις πρόνοιες διαδοχικών οικονομικών πακέτων ενίσχυσης και εκσυγχρονισμού των δομών της. Η Ελλάδα είναι οργανικό κομμάτι της Ευρώπης. Είναι οργανικό τμήμα της «Δύσης». Δεν νοείται σήμερα σχέση αντιπαλότητας της σημερινης «Δύσης» με την Ελλάδα. Κακά τα ψέματα.

Δεύτερη παραδοχή που βρίσκεται ίσως σε αναντιστοιχία με τη σύγχρονη πραγματικότητα: Η σχέση Ελλάδα και «Δύσης» είναι λόγω της αδυναμίας της πρώτης μια σχέση επιβολής της «Δύσης» και υποταγής της Ελλάδας. Μα είναι δυνατόν να μιλάμε περί επιβολής και υποταγής; Η Ελλάδα συμμετέχει ως ισότιμος εταίρος στη λήψη των αποφάσεων της ΕΕ. Παρά το δημοκρατικό έλλειμμα και τις δομικές δυσλειτουργίες της ΕΕ, η Ελλάδα, είτε το θέλουμε είτε όχι, συνδιαμορφώνει μέσω της συμμετοχής της στα όργανα της ΕΕ μαζί με τους εταίρους το κοινό ευρωπαϊκό μέλλον. Πιστοποιείται τούτο με τον καλύτερο τρόπο και μέσα από την παρούσα, τετράμηνη, επίπονη διαπραγμάτευση, αλλά και από τα μεσογειακά προγράμματα και από τις πρωτοβουλίες των ελληνικών προεδριών της ΕΕ. Στο πλαίσιο της εκάστοτε ισορροπίας δυνάμεων και της Realpolitik η Ελλάδα ως ισότιμος εταίρος κάπου χάνει, κάπου κερδίζει στα πλαίσια της διαρκούς διαπραγμάτευσης στην πορεία προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.  Σε καμιά περίπτωση δεν υποτάσσεται.

Από τα παραπάνω καθίστανται σαφείς οι λογικές αδυναμίες της προσέγγισης της παρούσας συγκυρίας μέσα από το φακό της οξείας αντίθεσης σε κάποιες ιστορικές περιόδους μεταξύ του Ελληνισμού και κρατών της «Δύσης». Αν θέλουμε πραγματικά να προσεγγίσουμε ορθολογικά, ώριμα και όχι με τη ματιά ενός θυμωμένου παιδιού  τη σημερινή κρίση επιβάλλονται η ενδοσκόπηση, η αυτοκριτική και ο αυτοέλεγχος.  Μόνον έτσι θα εντοπίσουμε τα (θανάσιμα) λάθη και τις (αμέτρητες) παραλείψεις μας και θα κατανοήσουμε το πώς φθάσαμε ως εδώ. Μόνο μέσα από τέτοιες διαδικασίες θα διαμορφώσουμε ρεαλιστικούς στόχους και σχέδιο για το πού θέλουμε εν τέλει να πάμε. «Η υπεραπλούστευση αποκλείει την παιδευτική διαδικασία» (Παναγιώτης Κανελλόπουλος), μας αποτρέπει από το να μάθουμε ως ελεύθεροι και ώριμοι πολίτες από τα λάθη μας και αποκλείει έτσι το άνοιγμα νέων δρόμων προς το μέλλον.

«Πελοπόννησος», 5 Ιουνίου 2015

Eυρύ πεδίο

Του Δρ. Π.Κ. Αλεξόπουλου, Ψυχιάτρου

Ο εν Ελλάδι διάλογος για την κρίση που ταλανίζει τη χώρα μοιάζει εγκλωβισμένος στη μέγκενη των έντονων αντιπαραθέσεων ανάμεσα σε δύο «λογικές» μπετόν-αρμέ, οι οποίες είναι γεμάτες από ετοιμοπαράδοτες βεβαιότητες και δεν διαθέτουν ούτε καν ελάχιστες ρωγμές αμφιβολίας. Kατά συνέπεια τα σημεία επαφής ανάμεσα τους και οι κοινοί τόποι είναι πολύ περιορισμένοι. Ο δημόσιος διάλογος στερείται γονιμότητας. Η τυφλή ένταση των διαφωνιών συνεπάγεται συχνότατα την απώλεια της εποπτείας του ευρύτερου χώρου και του ευρύτερου χρόνου. Τι ακριβώς ζούμε; Τι συμβαίνει στην Ευρώπη; Γιατί άραγε;

Εδώ και πάνω από 50 χρόνια ένας ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός ευρωπαϊκών λαών πορεύεται (δεν αποφάσισε απλώς άπαξ…) προς την κατεύθυνση της υπέρβασης των εθνικών κρατών. Η πορεία αυτή διέρχεται τούτα τα χρόνια από μια αναπόφευκτη (;) στενωπό, τη στενωπό της βαθμιαίας ενοποίησης/απαρτίωσης του πολιτικοοικονομικού περιβάλλοντος των ευρωπαϊκών κοινοτήτων.

Υπάρχει αντίστοιχο ιστορικό προηγούμενο οικειοθελούς (δίχως βία και ετεροβάρεια) ενοποίησης πολιτειακών δομών; Πόσο επώδυνο ήταν; Ίσως κάτι ανάλογο να αποτέλεσε η ενοποίηση των αμερικανικών πολιτειών, δηλαδή των πολιτειών του πλούσιου αμερικανικού Νότου, η οικονομική δραστηριότητα των οποίων βασιζόταν στη δουλεία και στην εξαγωγή βάμβακος, και των πολιτειών του Βορρά, που, αν και οικονομικά ανίσχυρες, διέθεταν μεγαλύτερη πολιτική ισχύ λόγω πληθυσμιακής υπεροχής. Πώς επιτεύχθηκε τελικά η απαρτίωση του αμερικανικού πολιτικοκοινωνικού περιβάλλοντος; Προφανώς μέσα από το αίμα και το πυρωμένο σίδερο του πολυετούς εμφυλίου, ο οποίος άφησε πίσω του εκατομμύρια νεκρών και ανυπολόγιστες καταστροφές.

Σήμερα η Ευρώπη δεν ταλανίζεται από συμβατικούς πολέμους. Βιώνει όμως μια οξύτατη οικονομική κρίση με οδυνηρές συνέπειες, όπως π.χ. φτώχεια, υποβάθμιση της ποιότητας ζωής και έκπτωση της λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών. Όταν το κόστος της διαδικασίας αυτής της οικονομικοπολιτικής ενοποίησης τίθεται στη ζυγαριά μαζί με τα οφέλη τι προκύπτει; Η απάντηση είναι πολύ δύσκολη. Τοποθετούνται στη ζυγαριά μόνο τα οφέλη του παρόντος ή τοποθετούνται και τα προσδοκόμενα/μελλοντικά οφέλη; Στη δεύτερη περίπτωση ίσως η απάντηση καθίσταται ευκολότερη. Φαίνεται πως οι Έλληνες «βολεύονται» πολύ καλύτερα σε υπερεθνικά περιβάλλοντα, όπως ήταν κάποτε η Ρωμαϊκή ή η Βυζαντινή αυτοκρατορία, παρά στο «στενό» και διεφθαρμένο περιβάλλον του εθνικού κράτους τους. Οι ευρωπαϊκές κοινότητες στοχεύουν στη συγκρότηση μιας υπερεθνικής πολιτειακής δομής. Προς τα εκεί πορεύονται. Τούτη η παράμετρος, η παράμετρος του μέλλοντος, ίσως είναι κρίσιμη για να απαντήσουμε στα «κοφτερά» διλήμματα με τα οποία θα βρεθούμε αντιμέτωποι τους επόμενους μήνες. Ας μην τα προσεγγίσουμε κοντόφθαλμα. Ας μη χαθεί από το βλέμμα μας το ευρύ πεδίο της ιστορίας: Το πού θέλουμε εν τέλει να πάμε.

«Πελοπόννησος», 30 Απριλίου 2015